بازاریابی شبکه ای یا نتورک مارکتینگ یکی از روش های بازاریابی فروش مستقیم است که به بازاریابی چند سطحی (Multi Level Marketing) شناخته می شود. بیش از ۷۰ سال است که شرکت ها از این استراتژی برای فروش محصولات خود استفاده می کنند و روز به روز فروش این شرکت ها رو به افزایش است.
بازاریابی شبکه ای (نتورک مارکتینگ) چیست ؟
مفهوم بازاریابی شبکه ای یا نتورک مارکتینگ ساده است و از دو اصل اساسی تشکیل شده است. اول، شرکتی که به منظور فروش کالاها و یا ارائه خدماتش به مشتریان خود، از نمایندگان مستقل یا توزیع کنندگان کمک می گیرد. به همین دلیل است که به آن فروش مستقیم می گویند. در این شیوه توزیع، شرکت از هزینه هایی معاف می شود که در تجارت سنتی نوعا به سبب وجود واسطه های فروش و تبلیغات ایجاد می شود. در فروش مستقیم دیگر نیازی به مکان تجاری برای عرضه خرده کالاها و یا تبلیغات پر هزینه نیست. در این شیوه، نمایندگان مستقل با به کارگیری بسیاری از تمهیدات بازاریابی، کالاها و خدمات را به نحوی پویا به مجرای فروش می رسانند.
دوم، در این شیوه، نمایندگان مستقل این فرصت را می یابند که سازمان فروش مستقل و شبکه بازاریاب های خود را بسازند (اصطلاح زیر مجموعه تشکیل دادن هم از همین جا باب شده است). این نمایندگان درصدی از درآمد را به دست می آورند، که ماهانه از طریق شبکه ای که ساخته اند حاصل می شود. در برخی سطوح شبکه، کمیسیون بیشتری نسبت به دیگر سطوح پرداخت می شود.
روی کاغذ، منطقی که پشت بازاریابی شبکه ای نهفته است ساده است، اما در عمل، کار دشواری است. از یکسو، توزیع کنندگان به منظور تهیۀ کالاها و خدمات مطلوب و با کیفیت و نیز ایجاد سیستم های حمایتی (نظیر آموزشهای لازم، بازاریابی، فروش، ارائۀ خدمات به مشتریان و رشد شخصی) به شرکت بازاریابی شبکه ای وابسته اند. و از سویی دیگر، دوام شرکت مشروط است به این که توزیع کنندگان سیستم موجود را یاد گرفته و به کار بندند و آن را به توزیع کنندگانی در سازمان فروششان هم آموزش بدهند که حمایتشان را برعهده گرفته اند. شکست یا موفقیت نهایی یک شرکت بازاریابی شبکه ای به شدت وابسته است به کارایی سیستم آن و نیز توانایی افرادش در آموزش و پیروی از آن سیستم. برای انجام گرفتن این مهم، اعضای فعال در این تجارت، جدا از داشتن خصایصی چون انصاف و عدالت، باید متعهد و مشتاق باشند و حس همکاری در وجودشان باشد.
شرکت های بازاریابی شبکه ای در واقع حکم سازندۀ دستگاهی را دارند که اسباب موفقیت توزیع کنندگان آنها را فراهم می آورد. هیلتون جانسون، بنیانگذار دانشگاه بازاریابی شبکه ای که آموزشهای لازم را به بازاریابهای شبکه ای فعال ارائه می کند، می گوید:« افراد می توانند در خانه با سرمایۀ خیلی کم کارشان را شروع کنند و تمام ابزار آموزشی و حمایتهای لازم را مستقیما از شرکت و کسی که حمایت از آنها را به عهده گرفته است، دریافت کنند.
بازاریابی شبکه ای نتیجه می دهد، چرا؟ چون به همۀ مردم فرصت می دهد بدون سرمایۀ کلان و یا مهارتهای فراوان به موفقیت مالی برسند.» گوین اسکات، بازاریاب شبکه ای که با شرکت کلینز در بریتانیا کار می کند، با تمام وجمود با این گفته موافق است ( شکرت کلینز محصولات خانگی مختلفی را از طریق کاتالوگ می فروشد) و در این باره می گوید:« پیروی از یک سیستم منطقی که قبلا امتحان خود را پس داده است، کار خیلی راحتی است.»